AKP ve MHP’nin “dezenformasyonla mücadele” savıyla Meclis’e gönderdiği sansür maddesine yansılar devam ederken iktidar cephesinden yeni bir engelleme atağı geldi. Bu sefer de Basın İlan Kurumu, ‘Basın Ahlak Esasları’nı değiştirdi. 1994 tarihli metne, “Suçu ve hatalıyı övecek, halkı kin yahut düşmanlığa tahrik edecek yayın yapılamaz” unsuru eklendi. “Terörü özendirecek yayın yapılamaz” unsuruysa “Terör örgütleri, bunların üyeleri ve olaylar hakkında bilgi ve görsellere, bu örgütleri legal gösterecek biçimde yer verilemez” diye genişletildi. Basın İlan Kurumu’nun yeni adımı ‘muhalif basını engelleme‘ olarak yorumlandı ve gazetecilerin yansısına neden oldu.
‘Kabul etmeyeceğiz, türel teşebbüsleri başlatıyoruz’
11 basın meslek örgütünden “Basın İlan k-Kurumu’nun ahlak bekçiliğini reddediyoruz” başlığıyla yapılan açıklamada “Basın İlan Kurumu’na keyfi tavırla geniş bir sansür yetkisi getiren yeni Basın Ahlak Temelleri kararını reddediyoruz. Sansür maddesindeki kararlara ahenk ve hazırlık niteliğinde olan bu kararın, yasa geri çekilmesine rağmen Resmî Gazete’de yayımlanması ‘ben yaptım oldu’ anlayışının yeni bir tezahürüdür. Basın İlan Kurumu tüm yazılı ve dijital medyanın RTÜK’ü olmaya hazırlanıyor. Bunu kabul etmeyeceğiz. Sansürü arttıracak yeni ahlak unsurlarına karşı hukuksal teşebbüsleri başlatıyoruz” denildi.
‘Genel Heyet kararını reddediyoruz’
Açıklamada şu sözlere yer verildi:
“Dezenformasyon mazeretli sansür yasasının geri çekilmesi sağlanmasına rağmen yasaya hazırlık niteliğinde olan, şimdi yasanın Meclis müzakereleri başlamadan alınan bu Genel Şura kararını reddediyoruz. Zira bu kararla Basın Ahlak Temellerine getirilen güncelleme Bağlantı Başkanlığı’nın daha evvel Danıştay tarafından yürütmesi durdurulan Basın Kartı Yönetmeliği kararları üzere türel bellilikten uzak ve yoruma açık kararlarla yapılmıştır.
Basın İlan Kurumu’nun 1994 tarihli Basın Ahlak Esasları’nı ortadan kaldıran, muğlak sözlerle yeni temeller getiren bu kararla, “terör örgütleri, bunların üyeleri ve olaylar hakkında bilgi ve görsel verilmesi”, “aile yapısını bozmaya yönelik yayınlar”, “Türk toplumunun ulusal ve manevi pahalarını korumak” üzere şahsa nazaran farklı yorumlanabilecek kararlar eklenmiştir.
‘Cezalandırılmak istenen gazeteler için taraflı yorumlanabilecek’
İnternet yayıncılığındaki hızlanmanın tesiriyle doğrulama unsurunun işletilmediği yayınlar münasebet gösterilerek alınan yeni Basın Ahlak Asılları kararı, soyut, belirsizliklerle dolu, eski temellerde yer alan ve gazetecilerin tenkitlerine neden olan sözler korunarak alınmıştır. Örneğin “ahlaka karşıt yayın yapılamayacağı” halindeki eski karar “genel ahlaka” olarak değiştirilmiştir. Bu karardaki “genel ahlak” tabiri, cezalandırılmak istenen gazeteler ya da gazeteciler için hiç elbet taraflı olarak yorumlanabilecektir.
Aynı biçimde “Toplumun temeli olan aile yapısını bozmaya yönelik ve ailenin korunmasına alışılmamış yayın yapılamayacağı” ve “Türk toplumunun ortak ulusal ve manevi pahalarını zayıflatmaya yönelik yayın yapılamayacağı” formundaki kararlar de tüzel bellilikten, nesnellikten, kapsayıcılıktan uzak ve şahsa nazaran yorumlanabilecek kararlardır.
‘Eleştirel basına yönelik cezalandırma furyası’
Basın İlan Kurumu İdare Kurulu’nun daha evvel berbata kullandığını herkesin gördüğü resen ceza verme yetkisi yeni ahlak unsurlarıyla güçlenecek, iktidarın sansür sopası haline gelecektir. Eleştirel basına yönelik cezalandırma furyası, yeni ahlak prensipleriyle gazetelerin internet sayfalarının ve toplumsal medya hesaplarının da kontrol altına alınıp ceza kesilmesiyle yaygınlaşacaktır.
Kaldı ki resmi ilan dağıtımı nedeniyle maddi gücü elinde bulunduran Basın İlan Kurumu’nun tıpkı vakitte ahlaki kıymetlendirme yapması etik unsurların ruhuna ve tabiatına karşıttır. Ayrıyeten, Basın İlan Kurumu yapısı itibariyle siyasi bir kurum olduğu için bu türlü bir kıymetlendirme yapması apaçık siyasi güdülerle cezalandırma gayretidir.
‘Hukuki teşebbüsleri başlatıyoruz’
Genel Kurul’un Mayıs ayının son haftasında yapılan toplantısında gündeme getirilen bu yeni Basın Ahlak Temelleri kararı, Genel Kurul’da temsil edilen basın meslek örgütleri tarafından eleştirilmiş, reddedilmiştir. Yeni asıllar Genel Kurul’un gazeteci üyelerinin itirazlarına karşın 7 karşı oyla kabul edilmiştir. Gazetecilerin faal iştiraki olmadan basınla ilgili mevzuat yapılamayacağı, yapıldığında da çok önemli meseleler ortaya çıkacağı bir sefer daha kanıtlanmıştır. Genel Heyet Kararı, hormlar hiyerarşine büsbütün karşıttır. Kanunlarla düzenlenmiş konuların bir defa de “karar” ile düzenlenmesi hukuken mümkün değildir. Yeni temellerdeki muğlak tabirleri yargıya taşımak için tüzel teşebbüsleri başlatıyoruz.
Kamu ismine yönetici konumda olanlara sesleniyoruz. Basın İlan Kurumu değerli bir kurumdur. Bu kıymetli kurumu ceberut ve intikamcı değil iştirakçi karar süreçleriyle işletin. Gazetecilik hata değildir. Basın sizin düşmanınız değildir. Elinizi kalemimizden çekin!”
Açıklamada imzası bulunan kurumlar:
- Basın Konseyi
- Çağdaş Gazeteciler Derneği
- Diplomasi Muhabirleri Derneği
- DİSK Basın-İş
- Ekonomi Muhabirleri Derneği
- Gazeteciler Cemiyeti
- İzmir Gazeteciler Cemiyeti
- KESK Haber-Sen
- Parlamento Muhabirleri Derneği
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti
- Türkiye Gazeteciler Sendikası