Suriye’deki 61 yıllık Baas rejiminin devrilmesinin akabinde ülkede 2011’den bu yana önemli hasar gören güç dalının tekrar canlandırılması kıymet taşıyor. Ülkede hayatın olağanlaşmaya başlamasıyla birlikte birinci gereksinim elektrik ve yakıt olarak göze çarpıyor.
ABD Güç Yönetimi bilgilerine nazaran, 2012’de yaklaşık 9 bin megavat seviyesinde bulunan elektrik kapasitesi iç savaşta büyük ziyana uğradı. Ülkede yaklaşık 13 yıl süren iç savaş boyunca 39 güç tesisinden 15’i büsbütün tahrip olurken, 10’u ise kısmen ziyan gördü. Elektrik altyapısı ve iletim çizgilerinin yarıdan fazlası devre dışı kaldı. Elektrik kesiminin direkt 40 milyar dolar, dolaylı olarak ise 80 milyar dolar meblağında ziyana uğradığı hesaplanıyor.
Elektrik üretimi de kaynak yetersizliği bakımından değerli bir sorun olarak öne çıkıyor. Ülkede yenilenebilir güç kaynaklarının kullanımı için 2021’de çıkarılan kanunla güneş ve rüzgar potansiyelinin kıymetlendirilmesi amaçlandı ancak 100 megavatlık kurulu güneş gücü kapasitesi devreye alınabildi.
Ülkenin güneş gücü potansiyeline yönelik kapsamlı bir çalışma bulunmasa da Suriye, bulunduğu coğrafik pozisyon prestijiyle yüksek güneş ışınımına sahip ve ülkenin yıllık güneşli gün sayısı 300’ü buluyor.
Dünyanın önde gelen teknik sağlayıcıları platformlarından ScienceDirect’in yaptığı çalışmaya nazaran, Suriye’nin 80 bin megavatlık rüzgar gücü potansiyeli bulunuyor.
Suriye’de petrol rezervi 7 milyar varil düzeyinde
Suriye’nin ispatlanmış petrol rezervlerinin yaklaşık 7 milyar varil düzeyinde olduğu hesaplanıyor. Türkiye Güç Stratejileri ve Siyasetleri Araştırma Merkezi (TESPAM) raporuna nazaran, ülkenin petrol ve gaz nesli, keşfedilmiş alanlar ışığında Suriye’nin kuzeydoğusundan başlayarak, güneybatısına yanlışsız devam ediyor. Petrol rezervleri ve potansiyeli açısından en çok dikkat çeken Haseke, Deyrizor vilayetleri olurken, Rakka’da da nispeten küçük olmakla birlikte keşfedilmiş petrol ve gaz alanları bulunuyor.
Halep ve batısında ise sondaj sonucunda petrol emaresine rastlanmış kuyular bulunuyor. Suriye’nin gaz üretiminin kıymetli bir kısmını sağlayan Humus da en büyük gaz kaynaklarına sahip olan bölge olarak dikkati çekiyor.
Rapora nazaran, Haseke civarında 4’ü kondensat-gaz alanı olmak üzere toplam petrol muadili rezervi 1,3 milyar varile ulaşan 12 saha bulunuyor. Kamışlı-Malikiye ortasında ise biri kondensat-gaz olmak üzere 25 alanda yaklaşık 4,5 milyar varil petrol muadili rezerv olduğu kestirim ediliyor. Deyrizor bölgesinde ise toplamda 12 alanda 1,1 milyar varil petrol muadili rezerv olduğu hesaplanıyor.
Ülkede günlük petrol üretimi ise ABD Güç Yönetiminin raporlarına nazaran, iç savaş öncesi devirde 2008-2010 yıllarında ortalama 400 bin varile ulaşan günlük petrol üretimi 2015’te 25 bin varile kadar geriledi.
Suriye’de gaz ve petrol kaynakları bakımından kendine kâfi olsa da petrol kaynaklarının çoğunluğu terör örgütlerinin elindeki bölgelerde bulunuyor.
Suriye 5 yılda günlük 1 milyon varil petrol üretimine ulaşabilir
TESPAM Başkanı Oğuzhan Akyener, AA muhabirine, ülkenin petrol potansiyelinin kıymetlendirilmesi için alanların yüzde 80’ini elinde bulunduran terör örgütlerinin bölgeden temizlenmesi gerektiğini söyledi.
Akyener, “Bu gerçekleştirildikten sonra, devlet kurma sürecinde petrolle alakalı mevzuatlar, lisanslama süreçleri, üretim süreçleri, bunların hepsinin planlanması gerekiyor. Bu planlamalar yapıldıktan sonra bölgede ruhsatların belirli şirketlerle paylaşılarak, o şirketlerin operatörlüğünde üretime alınması gerekiyor. ” sözlerini kullandı.
Bu süreç sonrasında ihracat rotalarının Türkiye üzerinden yürütülmesi durumunda büyük yatırımlara muhtaçlık duymadan günlük petrol üretiminin 150-200 bin varile ulaşabileceğini aktaran Akyener, şunları kaydetti:
“Yeni alanların üretime alınmasıyla önümüzdeki 5 yıl içinde Suriye’nin 1 milyon varil günlük üretim potansiyeline erişebileceğini kestirim ediyoruz. Bunun için mevcut alanların rehabilitasyonunu yapılması, üretime alınmayan alanların üretime alınması, yatırım yapılması, boru sınırlarının döşenmesi üzere süreçlerin art geriye izlenmesi gerekiyor.”
Akyener, Avrupa Birliği ve ABD’nin Esed rejimi periyodunda Suriye’nin başta petrol sanayisi olmak üzere güç dalını maksat alan yaptırımlarına değinerek, şöyle devam etti:
“Suriye’deki yeni hükümetle birçok batılı devlet temas kurmaya başladı. Ambargolar aslında kalkacaktır lakin ambargolar kalmasa da Türkiye her halde bunun satışıyla ilgili bir fırsat oluşturabilecektir. Bu fırsatın oluşturulması, Suriye’deki petrolün kıymetlendirilmesi noktasında en değerli konu, bu işin Türkiye ile birlikte sürdürülmesi. Petrolü nereden nereye, nasıl taşıyacaksınız? Türkiye, bölgedeki en değerli pazar birebir vakitte. Lazkiye’ye hakikat uzanan bir petrol boru çizgisi kelam konusu olabilir lakin en mantıklı olan ve süreci en süratli ilerletilebilmenin yolu bu petrolün Türkiye’ye getirilmesi, Türkiye’deki rafinelerde işlenmesi, bir kısmının esere dönüştürülmesi, Suriye’nin güç açlığının acil halde giderilmesi. Suriye’de dizel ve akaryakıt bulmak bile sıkıntı. Bunları yaptıktan sonra adım adım tahminen Türkiye’ye sistemin bağlanarak Ceyhan’a indirilmesi, buradan petrol naklinin kıymetlendirilmesi daha süratli ve daha pratik bir opsiyon olacaktır.”
Suriye’nin petrol gelirlerine ait hesaplamaları aktaran Akyener, ülkenin günlük petrol üretiminin gelecek 5 yılda 1 milyon varile çıkması durumunda yaklaşık yarısının yatırım maliyetine gideceğini, yıllık 21-22 milyar milyar dolar gelir elde edebileceğini hesapladıklarını tabir etti.
Akyener, “Bu da global oyuncuların iştahını kabartmayacak kadar küçük fakat orada devleti yine inşa edecek kadar büyük bir sayıdır. Bu süreçte başından sonuna kadar her türlü ince ayrıntısı Türk firmaları Suriye’de yürütebilir, Suriye’ye katkı sağlayabilir.” değerlendirmesinde bulundu.