Ek ödeme dahil toplam aylık fiyatı 7 bin 500 liranın altında olan emeklilerin aylıkları 7 bin 500 liraya yükseltilecek. Emekli aylığı hala 7 bin 500 TL ve üzerinde olanların aylıkları ise değişmeyecek.
TEMMUZDA KİME, NE KADAR ARTIRIM YAPILACAK?
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine nazaran; SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına ocak ve temmuz aylarında son 6 aylık periyottaki enflasyon oranında artırım yapılıyor. Temmuz ayında, en düşük emekli aylığı almakta olanlara 7.500 TL üzerinden değil, olağanda almaları gereken kök aylık üzerinden artırım yapılacak. Bu artırım sonrası 7 bin 500 TL’nin altında kalanların aylıkları bu sayıya tamamlanacak. Diğer bir sözle, kök aylıkları ocak ve temmuzda yapılan artırımlarla 7 bin 500 liranın altında kalanların aylıkları sabit kalacak.
Örneğin, 2000 sonrası SSK’lıların en düşük kök aylığı şu an 3 bin 777 TL. Ocak-Haziran devrinde yüzde 40 enflasyon oldu diyelim. Kök aylık yüzde 40 artırımla 5 bin 288 TL olacak. Bu kişinin kök aylığı, temmuz ayı ve sonraki aylarda yapılan artırımla 7 bin 500 TL’nin altında kaldığı surece emekli aylığı 7 bin 500 TL olarak ödenmeye devam edecek.
2000 öncesi SSK’lıların en düşük kök aylığı ise şu an 6.093 TL. Ocak-Haziran periyodunda enflasyon yüzde 40 olursa, bu kişinin kök aylığı 8.530 TL’ye çıkacak. Eline geçen aylık 7.500 TL’den 8.530 TL’ye yükselecek.
ZAM, DUL VE YETİM AYLIKLARINA DA YANSIYACAK
Dul ve yetim aylığı alanlar, en düşük emekli aylığındaki artıştan payları oranında faydalanacaklar. Örneğin, ölen A şahsından ötürü eşi yüzde 50 oranında dul aylığı, kızı ise yüzde 25 oranında yetim aylığı alıyorsa en düşük emekli aylığının 5.500 TL’den 7.500 TL’ye çıkartılmasıyla eşin dul aylığı 2.750 TL’den 3.750 TL’ye çıkacak. Kızın yetim aylığı ise 1.375 TL’den 1.875 TL’ye yükselecek.
Hiçbir işte çalışmayan, kendi çalışmasından ötürü emekli aylığı almayan eşe, yetim aylığı alan çocuk yoksa yüzde 50 yerine yüzde 75 oranında aylık bağlanıyor. En düşük emekli aylığına tabi evraktan bu formda vefat aylığı almakta olan kişinin şu an 4.125 TL olan dul aylığı 5.625 TL’ye çıkacak.
15 MİLYONU AŞKIN KİŞİ ZAMLARDAN YARARLANACAK
AK Parti Küme Başkanvekili Mustafa Elitaş, en düşük emekli aylığının 5.500 liraya yükseltildiği yasanın ocak ayında TBMM Plan Bütçe Komisyonu’ndaki görüşmeleri sırasında, en az 5.500 TL aylık alacak emekli sayısının 2 milyon 721 bin 270 kişi olduğunu açıkladı. Elitaş, en düşük emekli aylığı 6 bin liraya çıkartılsaydı bu kapsamdaki kişi sayısının 3 milyon 762 bin kişiyi bulacağını söz etti.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin de daha evvel yaptığı açıklamada, en düşük emekli aylığı artırılmasaydı 2 milyon 250 bin EYT’linin yüzde 65’inin emekli aylığının 5.500 TL’nin altında kalmış olacağını belirtti. Buna nazaran, EYT’liler ile birlikte halihazırda yaklaşık 4.2 milyon kişinin emekli aylığı 5.500 TL.
Mustafa Elitaş, komitedeki görüşmeler sırasında sorular üzerine, ocak ayı prestijiyle (EYT’liler hariç) 3 milyon 762 bin kişinin emekli aylığının 6.500 TL’nin altında olduğunu söyledi.
En düşük emekli aylığının 7.500 TL’ye çıkartılmasıyla, EYT’liler ile birlikte 15 milyonu aşacak emeklilerin yaklaşık yarısının bu kapsamda yer alması bekleniyor.
10 YIL PRİM ÖDEYENLE 30 YIL PRİM ÖDEYENE TIPKI AYLIK
Emeklilerin aylıkları, çalışma ömürleri boyunca Toplumsal Güvenlik Kurumu’na bildirilen prime temel yararları ve prim gün sayılarına nazaran belirleniyor. Prime temel yararı yüksek olanlardan daha yüksek prim alındığı için emekli aylıkları da daha yüksek oluyor.
Prim günü az ve prime temel çıkarı düşük olanların mağdur olmaması için emekli aylıklarında alt hudut uygulanıyor. 2000 öncesinde alt hudut brüt taban fiyatın yüzde 70’i iken 2000 sonrasında yüzde 35’e indirildi.
Aylık bağlama oranı (ABO) ise 9000 prim günü bulunan bir kişi için 2000 öncesinde yüzde 76.7 iken, 2000-2008 ortasında yüzde 65’e, 2008 sonrasında da yüzde 50’ye düşürüldü. Bu iki uygulamadan ötürü emekli aylıkları 2000 öncesine nazaran daha düşük bağlanmaya başladı.
En düşük emekli aylığı 2019 yılı ocak ayında 1000 TL’ye yükseltildi. Daha sonra 2020 mart ayında 1.500 TL, 2022 ocak ayında 2.500 TL, 2022 temmuz ayında 3.500 TL ve 2023 ocak ayında da 5.500 TL oldu. Bu süreçte başka SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına enflasyon farkı dışında yalnızca bu yıl ocak ayında yüzde 14.6 oranında artış yapıldı.
Sosyal güvenlik sisteminde emekli aylıkları külfet – nimet istikrarına nazaran bağlanır. Diğer bir tabirle, primine nazaran aylık bağlanır. Lakin, gelinen noktada minimum fiyat üzerinden 3600 gün prim ödeyen ile 10.800 gün (kesintisiz 30 yıl) prim ödeyenin emekli aylığı 7.500 TL’de eşitlenmiş olacak.
Asgari fiyatla çalışarak 2000 sonrasında emekli olan bir kişinin olağan emekli aylığı 3.777 TL. Minimum fiyatın iki katı fiyatla çalışarak prim yatıran kişinin emekli aylığı ise yaklaşık 10 bin TL, yani minimum fiyatlı emeklinin yüzde 165 üzerinde. En düşük emekli aylığının peş peşe artırılmasıyla bu ikisinin ortasındaki fark yüzde 25’e düştü. Bu gidişle ikisinin emekli aylığı çok kısa müddette eşitlenecek.