Müttefikleri tarafından “güvenilmez” yaftası yiyen ve nüfuzunu her geçen gün yitiren ABD’nin Körfez’deki boşluğunu Çin dolduruyor. ABD Lideri Joe Biden, temmuz ayındaki Riyad ziyareti sırasında “ABD, Orta Doğu’da Rusya, İran yahut Çin’in doldurabileceği hiçbir boşluk bırakmayacak” cümlelerini sarf etmiş ve Körfez’deki münasebetlerinden kolay kolay vazgeçmeyeceğinin sinyallerini vermişti. Lakin Çin Devlet Lideri Şi Cinping’in Suudi Arabistan ziyareti ve yapılan muahedeler, “Körfez’in hamisi ABD” algısının kan kaybettiğini ortaya koydu. Şi, 7-9 Aralık tarihleri ortasında Suudi Arabistan’ın başşehri Riyad’da düzenlenen Çin-Arap Ülkeleri Zirvesi’ne katıldı. Dorukta Çin-Körfez iş birliğini güçlendirme kararı alınırken, Riyad ve Çin ortasında 34 yeni ticari mutabakat imzalandı. Suud Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, doruğa vekaleten başkanlık etti. Çin ile Körfez iş birliğine ait açıklamalarda bulunan Selman, tepenin, “Yeni bir tarihi çağ başlattığını” belirtti.
BÖLGESEL SIKINTILARDA ETKİN OLACAK
Suudi Arabistan haber ajansı SPA’ya nazaran, Çin Devlet Lideri Şi Cinping’in yanı sıra Arap ülkelerinden önderlerin geniş iştirakiyle düzenlenen doruğun kapanış bildirisi yayınlandı. “Riyad Bildirisi” ismini taşıyan metinde Çin ile Arap ülkeleri ortasında farklı alanlarda iş birliğini derinleştirme ve stratejik iştiraki pekiştirme konusunda görüş birliği sağlandı. Bildiride, Filistin probleminin Orta Doğu’nun temel problemi olduğu ve bu probleme iki devletli tahlil modeline binaen adil ve kalıcı tahlil bulunması gerektiği kaydedildi. Suriye, Libya ve Yemen’de yaşanan krizlere tahlil bulmak için milletlerarası ve bölgesel seviyede ortak hareket edilmesi gerektiğine değinilen bildiride, Lübnan, Somali ve Sudan’ın; istikrarın sağlanması, kalkınma ve terörle çabada harcadığı uğraşın da desteklenmesi istendi.
Şİ: FİLİSTİN SORUNU ÇÖZÜLMELİ
Bildiri Çin’in, tahlil üretilemeyen ve kangrenleşen bölgesel sıkıntılarda daha etkin bir rol oynayacağı sinyalini verdi. Tepede açılış konuşması yapan Cinping’in Orta Doğu’nun en hassas sorunu olan Filistin problemi üzerinde durması da dikkat çekti. Çin Devlet Lideri, ülkesinin, başşehri Doğu Kudüs olan bağımsız Filistin devletinin kurulmasını desteklediğini söyledi. “Filistin halkının gördüğü tarihi zulüm ve legal haklarının pazarlık konusu yapılması sürdürülemez.” diyen Şi, Filistin’e Birleşmiş Milletler’de (BM) tam üyelik verilmesi gerektiğini lisana getirdi. Şi’nin doruğun açılış konuşmasında Filistin sıkıntısına değinmesi, Körfez ülkelerinin itimadını kazanma teşebbüsü olarak değerlendirildi.
PEKİN, BİDEN’IN ALAMADIĞINI ALDI
Biden, Riyad ziyareti öncesinde ve ziyaret sırasında, Batı’daki güç krizini hafifletmesi ismine Körfez’den petrol üretimini artırması talebinde bulunmuştu. Lakin OPEC+ kümesinin günlük petrol üretimini kasımdan itibaren 2 milyon varil azaltma kararı aldı. Kelam konusu gelişme, “Biden’ın Körfez üzerinde yaptırım gücünü yitirdiği” yorumuna neden olmuştu. Tepe sonrası imzalanan mutabakatlarda, Çin ve Körfez ülkeleri ortasındaki petrol ve doğal gaz ticaretinin artırılacağı kaydedildi.
TİCARET YUAN’LA YAPILACAK
Şi konuşmasında, Çin’in Körfez’den daha fazla doğal gaz ithal etmeyi hedeflediğini ve petrol ithalatını büyük oranda artıracaklarını tabir etti. Pekin idaresi, Körfez’le fosil yakıt ticaretinin Çin para ünitesi “Yuan” cinsinden yapılmasına yönelik çalışmaların sürdüğünü kaydetti. Riyad ise, ticaretlerini Çin para ünitesi üzerinden sürdürmede bir mani olmadığını, lakin güç alanında yapılan mutabakatların Yuan üzerinden yapılmadığını belirtti. Çin Dışişleri Bakanlığı, evvelki gün iki ülke ortasında Yuan cinsinden birinci süreçlerin gerçekleştiğini duyurmuştu.
KAPSAMLI STRATEJİK ORTAKLIK
Suudi Arabistan ve Çin, “Kapsamlı Stratejik Ortaklık” muahedesinin yanı sıra başta güç, inşaat ve teknoloji olmak üzere bir dizi mutabakata imza attı. Çin yeni olarak Suudi Arabistan’ın en büyük ticaret ortağı pozisyonunda. Riyad’ın ihracat ve ithalatının yaklaşık yüzde 20’si Pekin’le yapılan mutabakatlardan oluşuyor. Son yapılan muahedeler kapsamında, “Çin’in en büyük petrol tedarikçisi Riyad” olma maksadı duyuruldu. Muahedeler kapsamında Çin menşeli teknoloji firması Huawei’nin Suud’a büyük bir üretim tesisi kuracağı tabir edildi. Şi, Pekin’in bölgeye 5G teknolojisi tahsis etme üzerinde çalışacağını da kelamlarına ekledi. Washinton idaresi, Huawei menşeli 5G altyapısının Pekin’e istihbarat imkanı sunacağı Orta Doğu’da nüfuz elde edeceği gerekçesiyle karşı çıkıyor.
Beyaz Saray sakin karşıladı
Washington’dan Afrika hamlesi
Çin’in Orta Doğu ataklarına karşılık, Beyaz Saray’dan da bir atılım geldi. ABD Lideri Joe Biden, Afrika Birliği’nin G20’ye kalıcı üyelik kazanmasına dayanak vereceğini açıkladı. ABD Ulusal Güvenlik Konseyi’nin Afrika işlerinden sorumlu üst seviye yöneticisi Judd Devermont yaptığı açıklamada, “Afrika’nın memleketler arası örgütlerde ve teşebbüslerde masada kalıcı koltuklara sahip olmasının vakti çoktan geçti” dedi. Beyaz Saray’ın bu atağı, Afrika üzerinde ekonomik yollarla derin bağlar kurmuş olan Çin karşısında nüfuz kazanma teşebbüsü olarak yorumlandı. ABD, ağustos ayında Afrika’nın Sahra Altı bölgesinde Çin ve Rusya’nın alan kazanmasını tehlikeli olarak yorumlamış, kendisi ile paydaşlık kurmak isteyecek Afrika ülkeleriyle savunma işbirliğini genişletme kelamı veren bir strateji bildirisi yayınlamıştı. Kasım ayında ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Washington’ın Afrika’ya altyapı muhtaçlıkları konusunda yardım etmek harekete geçilmesi gerektiğini belirtmişti. Çin’in Afrika’da büyük yatırımları bulunuyor. Afrika ülkeleri, altyapı yatırımları için gerekli bütçeyi Pekin’le yaptığı mutabakatlardan sağlıyor.