Her 8 Mart tarihinde şirketlerin bayanın ehemmiyeti ve bedeline dair paylaşımları ekranları süslüyor. Emekçilik, derleme, toparlama, güzelleştirme, annelik, merhamet üzere olgular üzerinden herkes kendine nazaran ‘kadın’ güzellemesi ve şekillendirmesi yapar. Türkiye’de bayan olmak zordur. Ataerkil sistemde, ne yapmanız gerektiğinin dikte edildiği, yılda bir kere güzellemelerin yapıldığı ülkemizde datalar bayanlar için ne diyor? Bayanın iş hayatındaki yerine birlikte bakalım…
Türkiye’de bayan hakları ve eşitliği için uğraş deyince, birinci akla gelen isimle başlayalım. Yıllar evvel hayatını kaybeden gazeteci, muharrir His Asena, Türkiye’de feminizmin öncülerinden olurken, 80’li yıllarda sineması de çevrilen “Kadının İsmi Yok” kitabıyla hala daha 8 Mart’ların başlığını atabiliyor.
m.bianet.org
Türkiye nüfusunun yüzde 49,9’unu bayanlar oluşturuyor.
veri.tuik.gov.tr
25 yaş ve üstü bayanların en az bir eğitim seviyesini tamamlama oranı yüzde 87,3 olurken, erkeklerde bu oran yüzde 97,1, istihdamdaysa durum daha içler acısı.
veri.tuik.gov.tr
2021 yılında 15 ve daha üst yaştaki işgücüne katılma oranı bayanlarda yüzde 32,8, erkeklerde ise yüzde 70,3 olarak görülüyor.
3 yaş altında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki bayanların istihdam oranı yüzde 26,1 olurken, erkeklerde bu oran yüzde 89,1 olarak farkı açıyor.
Türkiye’de bayan milletvekili oranı yüzde 17,3, bayan büyükelçi oranı yüzde 27,2, yükseköğretimde misyonlu bayan profesör oranı yüzde 33,2 ve yönetici konumunda çalışan bayan oranı yüzde 20,7 olarak yüzde 50’ye yaklaşamıyor bile.
Yaşadıkları etrafta gece yalnız yürürken kendilerini inançsız hissedenlerin oranı kadınlarda yüzde 30,4, erkeklerde yüzde 13 olarak dikkat çekiyor.
DİSK 2021 Taban Fiyat araştırmasındaki bilgilere nazaran, bayanların çok büyük bir kısmı minimum fiyat ve altında maaşlar alıyor. Minimum fiyat ve yüzde 10 fazlasına kadar maaşlarda Türkiye genelinde yüzde 48,7 olurken, bayanlar kelam konusu olunca bu oran yüzde 55,6’ya çıkıyor.
arastirma.disk.org.tr
Yine DİSK’e nazaran kadınların yüzde 23’ü minimum fiyat dahi alamıyor. Genel maaşlarla minimum fiyat farkı da giderek kapanıyor.
Bu durumda fark AB ülkelerinde de bulunuyor. Avrupa’da minimum fiyat düzeylerinde maaş alanların yüzde 58,5’i bayan ve yüzde 41,5’i erkeklerden oluşuyor.
Özel dalda her dört bayandan üçü taban fiyat komşuluğunda ve taban fiyat altında fiyatla çalışıyor. Özel dalda taban fiyat altında çalışma genel olarak yüzde 21,7 olurken, özel kesimdeki bayan çalışanların yüzde 30,8’i minimum fiyat altında fiyatlarla çalıştırılıyor.
arastirma.disk.org.tr
Kayıtdışı çalışan bayanların neredeyse tamamı en fazla taban fiyat civarında bir fiyat elde edebilmektedir.
arastirma.disk.org.tr
Kadın istihdamında Türkiye, OECD ülkeleri ortasında son sırada yer alıyor. Kamuda da bu ayrım değişmiyor. Devlet kademelerinde çalışan bayan oranı 2020 yılında yüzde 29 olurken, 2022 Mayıs ayında yüzde 18 olmuştu.
DW Türkçe’nin aktardığına göre, Türkiye Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, kadınlara yönelik ayrımcılığın emek piyasasında da kendini gösterdiğini tabir ederken, ‘Kadınların emek piyasasındaki ikincil pozisyonu, eğreti istihdam biçimleri, fiyat eşitsizliği, karar sistemlerinden dışlanmaları, cinsiyetçi istihdam siyasetleri işgücü piyasalarındaki toplumsal cinsiyet eşitsizliğini derinleştiriyor’ sözlerini kullandı.
Kamu İşçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) Eş Genel Başkanı Mehmet Bozgeyik de, son 20 yılda iktidarın bilhassa istihdam siyasetlerinde erkekten yana tercihini daha fazla kullandığının görüldüğünü belirtti.
Toplumsal cinsiyete dayalı siyasetler tercih edilmezken, kamuda liyakatın da terk edildiğini belirten Bozgeyik, OECD ülkelerinde cinsiyet açığının yüzde 14,5, AB’de yüzde 10, lakin Türkiye’de yüzde 39,1 olduğunu belirtti.
Kadınların daha fazla istihdam edilebilmesi için toplumsal cinsiyete dayalı siyasetlerin tercih edilmesi gerektiğini kaydeden Bozgeyik, sorunun yalnızca istihdam siyasetlerinde olmadığını vurgularken, kamu ve özel kesimde yönetici olan bayanların oranının da yüzde 19,3 olduğunun altını çizdi.
Daha eşitlikçi bir ortamda ve ülkede bulunmanın gereğini daima vurgularken, olması gerekenin yalnızca insani bir dünya olduğunu bir 8 Mart’ta daha hatırlatıyoruz. Dünya İşçi Bayanlar Günü kutlu olsun.
