Bienal, Beyoğlu, Kadıköy, Fatih ve Zeytinburnu’ndaki 12 stant yerinin yanı sıra kent genelinde şenlikler, şovlar, etkinlikler, sahaflar, eczaneler, kafeler, restoranlar, üniversite yerleşkeleri ve bir radyo istasyonu aracılığıyla tüm kente yayıldı. Stantlar kapansa da 17. İstanbul Bienali’nin işbirliğine dayalı projeleri uzun yıllar karşımıza çıkmaya devam edecek.
Bienal projelerine 500’ün üzerinde kişi katkıda bulundu
Bige Örer’in yöneticiliğini, Ute Meta Bauer, Amar Kanwar ve David Teh’in küratörlüğünü üstlendiği 17. İstanbul Bienali, farklı disiplinlerden 500’ün üzerinde iştirakçinin 55 projesini bir ortaya getirdi.
Katılımcılar ortasında sanatçı, düşünür, muharrir, şair, araştırmacı, mimar, balıkçı, aktivist, etnomüzikolog, denizbilimci, kukla ustası ve müzisyenler de yer aldı.
Bienalin uzun soluklu projeleri
Mariah Lookman’ın, 700’ü aşkın tıbbi bitkiye mesken sahipliği yapan Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’ne özel olarak tasarladığı su bahçesi, bienalin akabinde ziyaretçiler için bir dinlenme ve arınma noktası olmaya devam edecek.
Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı (um:ag) işbirliğiyle başlatılan “Dünyadan Gizli Hikâyeler” programı kapsamında, yeni sanat alanında öykü anlatıcılığı, fotoğraf okuma, habercilik üzere başlıklarda bir dizi atölye düzenleniyor ve projelerle ilgili yeni metinlerin üretilmesi teşvik edilecek.
Sanatçı ve aktivist ikili Cooking Sections’ın İstanbul’un mandaları ve ömür alanlarını ele aldıkları Çamuralem projesi, birincisi bienalin açılış haftasında düzenlenen Manda Şenliği ile önümüzdeki yıllar da sürecek.
Bienalin stant mekânları
Sergiler, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi, Performistanbul Canlı Sanat Araştırma Alanı (PCSAA), Merkez Rum Kız Lisesi, SAHA Studio, Metro İstanbul Yaklaşım Tüneli Taksim, Büyükdere35, Müze Gazhane, arthereistanbul, Barın Han, The Çinili Hamam, Küçük Mustafa Paşa Hamamı ve Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’nde yer aldı. Kurtuluş’ta bulunan Nostalji Cafe ise, bienalin Şiir Hattı’nın buluşma noktası oldu.
9 hafta boyunca 250’ye yakın etkinlik
Bienal, stantların yanı sıra kamusal programında 250’ye yakın aktiflik sundu. Araştırmacı, sanatçı, düşünür, müzisyen, kukla ustası, komedyen, şair üzere çok farklı disiplinden iştirakçi etkinliklere konuk oldu.
Doğa yürüyüşleri, şiir okumaları, manda ve mantı şenlikleri, mecmua lansmanları, sinema gösterimleri, panel, söyleşi ve atölye çalışmaları, kuş müşahedeleri, açık hava yürüyüşleri ve baskı atölyeleri üzere fiyatsız pek çok aktifliğe binlerce kişi katıldı.
17. İstanbul Bienali’nin kamusal programını sanatçı Zeyno Pekünlü koordine etti.
Radyo Bienal
Bienalin hem iştirakçisi hem de yerlerinden biri olarak konumlanan Açık Radyo, 2021 yılı boyunca 26 kısımlık bir bienal özel programına yer verdi. Zeyno Pekünlü’nün hazırlayıp sunduğu programa 17. İstanbul Bienali’nin iştirakçileri konuk oldu. Programın kayıtları Açık Radyo web sitesinden, İngilizce kayıtları ise İKSV’nin Spotify, Apple Podcasts ve Google Podcast hesaplarından dinlenebiliyor.
Bienal, sinema programı ile farklı kentlere uzandı
Türk İktisat Bankası (TEB) sponsorluğunda fiyatsız gerçekleştirilen sinema programında 11’i kısa, 12’si uzun metrajlı olmak üzere toplam 23 sinema gösterildi.
Başlığını bienalin küratoryal metninden alan “Tatlı, Olgun Meyvelerle Kaplı Ulu Bir Ağaç Olmak Yerine: 17. İstanbul Bienali” sinema seçkisi, nisanda 41. İstanbul Sinema Festivali’yle başlamıştı.
Filmler bienal boyunca İstanbul’da Pera Müzesi ve Hope Alkazar, Eskişehir’de Odunpazarı Çağdaş Müze, Çanakkale’de Çanakkale Konutu, Mardin’de Galatist Cafe ve Ankara’da Uğur Mumcu Vakfı’nda gösterildi.
Koç Holding’in dayanağıyla düzenlenen rehberli çeşitlere ağır ilgi
Ziyaretçilerin bienal yapıtlarını daha yakından tanımalarını sağlayan rehberli tıp programına, yaşları 20 ile 25 ortasında değişen 20’yi aşkın rehber katkı sundu. Rehberler, Pelin Kuş’un uyumunda bir ay boyunca eserler hakkında eğitim aldı ve bienal mühletince, yaklaşık 7.000 ziyaretçiye stantları tanıttı.
Bienalden çocuklara ve gençlere özel
Bienalin Pera Müzesi’nin işbirliği ve Koç Holding’in dayanağıyla gerçekleştirdiği çocuk ve gençlere özel eğitim programı kapsamında 9 hafta boyunca 4-17 yaş aralığındaki genç ziyaretçiler, yerküreyle, kendileriyle ve öbür canlılarla kurdukları münasebet üzerine düşünme ve farkındalık kazanma imkânı buldu.
Kamusal programda çocuklara yönelik gerçekleştirilen kuş gözlemlerinden sirk okullarına, sanatçı atölyelerinden kitap okumalarına uzanan çok farklı etkinliklerle bienal, 3.000’in üzerinde çocuk ve gence ulaştı. Bienal müddetince ayrıyeten, ebeveynler ve bakım verenlerin 0-36 aylık bebekleriyle katılabildikleri Bebekli Sabahlar aktiflikleri de düzenlendi.
Kuşlar Ne Düşünüyor? projesi kuslar.iksv.org’da devam ediyor
Bienal kapsamındaki “Kuşlar Ne Düşünüyor?” başlıklı proje, odağına 6-14 yaş ortasındaki çocukları alırken, onlara eşlik eden yetişkinleri, öğretmenleri ve farklı alanlardan uzmanları, bulundukları yerdeki kuşları gözlemlemeye, onlar hakkında düşünmeye ve tabiatla yine ilişki kurmaya çağırdı.
İstanbul Bienali ve İKSV Alt Kat tarafından hayata geçirilen proje, Eğitim Islahatı Teşebbüsü (ERG), Hisar Okulları, Öğretmen Ağı, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi ve Today at Apple’ın işbirliğinde, pek çok farklı disiplinden uzman, sanatçı, öğretmen, bilim insanı ve paydaşı bir ortaya getirdi.
Türkiye’nin dört bir yanından projeye katılan çocukların hazırladığı metin, fotoğraf, fotoğraf, ses evrakları ya da görüntüler kuslar.iksv.org adresinden incelenebiliyor. Dileyen çocuklar yeni içerikler üretip web sitesine yüklemeye devam edebilir.
Proje kapsamında, bienal müddetince Roots & Shoots Türkiye grubunun yürütücülüğünde “Kuş Gözlemleri” yapıldı, farklı iştirakçilerle “Duyularla Kuşları Keşfediyoruz” aktiflikleri gerçekleştirildi. Atatürk Kent Ormanı’ndaki etkinlikler İBB Park Bahçe ve Yeşil Alanlar Dairesi Başkanlığı, Yeşil İstanbul ve Yaban İstanbul’un takviyesiyle gerçekleştirildi.
Today at Apple’ın takviyesiyle Apple Bağdat Caddesi’nde gerçekleştirilen atölyelerde ise, 7-14 yaş aralığındaki çocuklar sanatkarlar Volkan Aslan, İnci Furni, Beğenilen Birincinin, Elif Öner & Evrim Kavcar, Mk Yurttaş & Performistanbul ile bir ortaya geldi.
Cankulağıyla Dinleme Atölyeleri
İKSV Alt Kat, İstanbul Bienali’nin işbirliği ve Vuslat Vakfı’nın proje partnerliğiyle, bienal boyunca Küçük Mustafa Paşa Hamamı’nda 7-9 yaş kümesine yönelik etkinlikler gerçekleştirdi. Ses sanatkarı ve bestekar Tarek Atoui’nin yapıtından yola çıkarak hazırlanan atölyelerin dizaynını ve yürütücülüğü Atölye Pikolo üstlendi.
Bienalin yayınları
Rehber ve Katalog
17. İstanbul Bienali’ne, İKSV ve Yapı Kredi Yayınları tarafından, Vehbi Koç Vakfı’nın katkılarıyla yayımlanan iki yayın eşlik etti.
Bienalde ziyaretçilere eşlik etmesi için, Fazilet İlgi Akter tarafından yayıma hazırlanan rehber kitabı, bienal yapıtlarıyla ilgili tanıtıcı metinlere, harita ve kat planlarına ve bienalin öteki programıyla ilgili pratik yönlendirmelere yer verdi.
Bienalin kompostlaşma sürecine, korkularına ve referanslarına dair daha derin bir bağlam ve teorik kanılar sunmak üzere hazırlanan sergi kataloğuna Carl Mika, Nabil Ahmed, Övül Durmuşoğlu, Michael Marder, Maria Puig de la Bellacasa, Nirwan Ahmed Arsuka, Rustom Bharucha, Çiğdem Buğdaycı Gürsoy, Greg Dvorak, Ruth McDougall, Zozan Pehlivan, John Bell, David Harvey, Amar Kanwar ve Elif Kamışlı metinleriyle katkı sundu.
Bienal yayınlarının ve şiir kitabının dizaynını Emre Çıkınoğlu üstlendi. Bienal kataloğunun baskısı tükendi. Rehber kitabı, magaza.iksv.org’dan temin edilebiliyor.
Şiir Hattı
Süreyyya Cihan’ın danışmanlığını yaptığı Şiir Sınırı programı, bugüne dair öbür türlü “haber”lere ulaşabilmek için şairlerin zihin dünyasına ve sözcüklerine başvurdu. Proje kapsamında 15 şair, 2021 yılı boyunca her ay bir şiir yazmaya davet edildi. Projeye katılan şairler böylelikle bienal için bir yıl boyunca kendi gözlerinden dünyanın gidişatını yorumlayan şiirler ürettiler.
Şiirler Mayıs 2021’den bu yana Açık Radyo yayınları ve bienalin podcast kayıtlarıyla kamusal alana ulaştı ve bienal mühletince kent genelindeki sahaflarda, kahvelerde, lokantalarda, dükkânlarda, basılı ve sanal yayınlarda, Performistanbul’un canlı performanslarında, otobüs durakları ve ilan panolarında ve pek çok farklı kamusal yerde yer aldı. Nâzım Hikmet ve Faiz Ahmad Faiz’in dostluğundan ilham alan projede bu şairlerden şiirlere de yer verildi.
Yazılan şiirlerden bir seçki, bir şiir kitabında bir ortaya getirildi. Kitabın Türkçe edisyonuna magaza.iksv.org adresinden, daha küçük bir seçkiyle hazırlanan İngilizce edisyonuna çevrimiçi ve fiyatsız olarak buradan erişilebiliyor.
Projeye katılan şairler: Mehmet Said Aydın, Donat Bayer, Zeliha B. Cenkci, Sevinç Çalhanoğlu, Cevat Çapan, Ersun Çıplak, İhtilal Dirlikyapan, Haydar Ergülen, Mehmet Erte, Cem Kurtuluş, Bejan Matur, Mustafa Fazilet Özler, Gonca Özmen, Anita Sezgener, Sevinç Yaşın
Opti ile Pesi: Şiirli Yollar
Bienalin çocuklar tarafından ilgiyle takip edilen, iki sanatsever martı Opti ile Pesi’nin maceraları bu sene de devam etti. Yekta Kopan’ın yazdığı, Gökçe Akgül’ün resimlediği Opti ile Pesi: Şiirli Yollar, Burcu Ural Kopan’ın yayın direktörlüğünde hazırlandı. İsviçre merkezli Jan Michalski Vakfı’nın takviyesiyle hazırlanan kitap, bienal yerlerinde fiyatsız olarak dağıtıldı. Kitaba özel etkinlikler, bienal boyunca okul, dernek ve sivil toplum kuruluşlarının iştirakiyle İKSV Alt Kat’ta fiyatsız olarak gerçekleştirildi.
Mantı Postası
23,5 Hrant Dink Hafıza Mekânı’nın işbirliğiyle hayata geçirilen Mantı Postası, aylık üç çevrimiçi sayı olarak mantipostasi.com.tr adresi üzerinden yayımlandı. Gazetenin makalelerden bir seçkiyi içeren matbu edisyonu, stant yerlerinden dağıtıldı.
Çeşitli toplumsal, tarihi ve siyasal problemlere dikkat çeken ve 30’un üzerinde ismin katkıda bulunduğu yayında mantı tanımlarına, mantı öykülerine, denemelere, fikir yazılarına ve ayrıyeten görüntü ve podcast üzere dijital içeriklere yer verildi.
Katkıda bulunanlar: Shahidul Alam, Fazilet İlgi Akter, Levon Bağış, Ulaş Bayraktar, Gaye Boralıoğlu, Elvan Uysal Bottoni, Fethiye Çetin, Civan Er, Yıldız Horata, Sevilay Refika Kadıoğlu, Banu Karaca, Karin Karakaşlı, KAMER Foundation, İhsan Karayazı, Ercan Kesal, İoanna Kuçuradi, Kırkayak Kültür, Piyale Madra, Quin Minassian, Ceren Oykut, Yasemin Özcan, Sibil Çekmen, Silva Özyerli, Sibel Cuniman Pinto, Özge Samancı, Meri Çevik Simyonidis, Ohannes Şaşkal, Güneş Terkol, Takuhi Tovmasyan, Aylin Yazıcıoğlu, Serra Yılmaz, TUNCA, Zafer Yenal
Anne(x)
Oda Projesi, “annelik ve üretim” ilgisine odaklandıkları projelerinde, Müze Gazhane’deki sunumları ve bienal sırasında gerçekleşen bir dizi aktiflikle birlikte Anne(x) gazetesinin yedinci sayısını bienal kapsamında çıkardı. Bienalin okuma odalarından fiyatsız dağıtılan mecmuanın Türkçe ve İngilizce sayıları buradan okunabiliyor.
Crip Magazine
Bienal sanatkarlarından Eva Egermann, Türkiye’de engellilik üzerine çalışmalar yürüten sanatkarlar, aksiyoncular ve akademisyenleri katkıda bulunmaya davet ettiği Crip Magazine’in beşinci sayısını bienal kapsamında yayımladı. Matbu edisyonu bienal yerlerinde fiyatsız dağıtılan mecmua, cripmagazine.evaegermann.com adresi üzerinden çevrimiçi olarak da okunabiliyor.
Uluslararası basında 17. İstanbul Bienali
Bienal, 17 farklı ülkeden aralarında Time Out, Forbes, Financial Times, Le Monde, La Repubblica, Die Zeit, Deutschlandfunk, Wallpaper*, The Arka Newspaper, Artforum, Artnet, ArtReview, Apollo ve Hyperallergic gibi dünyanın önde gelen yayınlarının bulunduğu pek çok itibarlı gazete, mecmua, TV, radyo ve web sitesinin gündeminde yer aldı. BBC World News, sunucu Nikki Bedi’nin hazırladığı “Encounter Culture” başlıklı yeni programının birinci kısmında özel olarak 17. İstanbul Bienali’ne odaklandı.
İstanbul’a yeni bir kalıcı eser: Ayşe Erkmen’den Haliç Haliç’te
İstanbul Bienali, 2017’den bu yana, 2007-2036 Bienal Sponsoru Koç Holding’in dayanağıyla kamusal alanda sergilenmek üzere yeni bir eser siparişi veriyor.
17. İstanbul Bienali’yle birlikte, Türkiye’nin önde gelen sanatkarlarından Ayşe Erkmen’in Haliç’in kıyı şeridinden esinlenerek yarattığı Haliç Haliç’te isimli yapıtı, Balat Hastanesi ile Balat Vapur İskelesi ortasında yer alan Akşemsettin Parkı’na yerleştirildi.
Bienalin izleyici tecrübesini geliştirmeye yönelik projeleri
17. İstanbul Bienali, izleyici tecrübesini daha ileriye taşıma konusunda yol göstermesi maksadıyla bu yıl birinci sefer tecrübe anketleri düzenleyerek ziyaretçilerin görüşlerini dinledi. İzleyicilerin %76’sı anketi yanıtlayarak araştırmaya katkıda bulundu. Ayrıyeten Erişilebilir Her Şey işbirliğinde özel stant cinsleri da düzenleyerek bienal stantlarının daha erişilebilir olması için bir tecrübe ve araştırma modülü tasarladı.
Bienalin destekçileri
İstanbul Bienali, İKSV tarafından 2007 yılından bu yana Koç Holding’in katkılarıyla düzenleniyor. Koç Holding bu yıl aldığı kararla 20 yıllık sponsorluk dayanağını 30 yıla çıkararak 2036’ya kadar uzattığını duyurdu. İstanbul Bienali’ne çok sayıda kurum, kuruluş ve milletlerarası fon sağlayıcısı da takviye veriyor. İKSV’nin tüm aktifliklerine, vakfın Kurucu Sponsoru Eczacıbaşı Topluluğu katkı sağlıyor.
17. İstanbul Bienali’ne Proje Ortakları olarak Eğitim Islahatı Teşebbüsü (ERG), Hisar Okulları, Öğretmen Ağı, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi, Today at Apple dayanak verirken Havayolu Partneri Türk Hava Yolları, Aydınlatma Sponsoru Tepta, Teknoloji Sponsoru Arçelik oldu. Bienali Ford Otomotiv San. A.Ş ve Tekfen Holding Özel Proje Sponsorları olarak, Türk İktisat Bankası (TEB) Sinema Programı Sponsorluğuyla, TikTok ise İKSV Cümbüş Partneri olarak destekledi.
Katkı Sağlayan Kuruluşlar Mey I Diageo, Illy, Securitas, NOA, Singapore Airlines, Allianz Türkiye ve tonwelt ile 2015-2024 Boya Sponsoru Polisan Kansai Boya, bienale olan dayanağını bu yıl da sürdürdü.
17. İstanbul Bienali’nin başka destekçileri ise Meke, Odeabank, Somerset, Sotheby’s ve Tempo oldu.
İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın tüm şenliklerinde İKSV Dijital Dönüşüm Sponsoru Google, İKSV Konaklama ve Yer Sponsoru The Marmara Group, İKSV Sigorta Sponsoru Zurich Sigorta, İKSV Kurumsal Eğitim ve Gelişim Sponsoru Davranış Bilimleri Enstitüsü, İKSV İrtibat Stratejileri ve İçgörü Sponsoru FutureBright Group ile servis Sponsorları Amerikan Hastanesi, MindBehind, Plaza OSGB, GFK, SOMERA, AGC, Uzman CRM, BooSmart, Loodos Teknoloji, OMD ve WISEBACK takviye veriyor.Bunlara ek olarak bir dizi destekçi, milletlerarası fon kuruluşları ve hibe organları İstanbul Bienali’ne ek katkıda bulunuyor. Bunlardan kimileri; ABD Ankara Büyükelçiliği, Acción Cultural Española (AC/E), Arts Council Norway, Australia Council for the Arts, Avusturya Kültür Ofisi İstanbul, Austrian Federal Ministry for Arts, Culture, Civil Service and Sport (BMKOES), Bagri Foundation, BAK – basis voor actuele kunst, British Council, Camões – Institute for Cooperation and Language, I. P (CICL), Castello di Rivoli Museo d’Arte Contemporanea, Chrest Vakfı, Creative New Zealand, Directorate-General for Contemporary Creativity of the Italian Ministry of Culture (DGCC), Filipinler Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu, Fransa Ankara Büyükelçiliği, Fransa İstanbul Başkonsolosluğu, Fundación Jumex Arte Contemporáneo, Goethe-Institut Istanbul, Goethe-Institut South Africa, Han Nefkens Foundation, Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği (HBS), Hollanda İstanbul Başkonsolosluğu, ifa – Institut für Auslandsbeziehungen, Indonesian Ministry of Education, Culture, Research, and Technology, Institut français, İstanbul İtalyan Kültür Merkezi, İsveç İstanbul Başkonsolosluğu, Japan Foundation, Japonya İstanbul Başkonsolosluğu, KADIST, Korea Arts Management Service (KAMS), Kunstverein in Hamburg, Meksika Ankara Büyükelçiliği, Mondriaan Fund, National Arts Council of Singapore (NAC), National Commission for Culture and the Arts of the Philippines (NCCA), Norveç Krallığı Ankara Büyükelçiliği, Office for Contemporary Arka Norway (OCA), Phileas – A Fund for Contemporary Arka, Portekiz Ankara Büyükelçiliği, Project Eleven, República Portuguesa – Cultura / Direção-Geral Das Artes, SAHA Derneği, Schering Stiftung, Singapur Ankara Büyükelçiliği, SPOT Projects, Swiss Arts Council Pro Helvetia, Tarabya Kültür Akademisi, The Agency For Cultural Affairs, Government Of Japan (Bunka-Cho Arka Platform Japan) ve Vuslat Vakfı.
Bu edisyonun Ana Hamileri; Oya & Bülent Eczacıbaşı ve Ömer Koç̧. Hamileri; Shane Akeroyd, Bilge Öğüt Cümbüşyan & Haro Cümbüşyan Füsun & Faruk Eczacıbaşı, Fazilet Ailesi, Emin Hitay, Phillip Keir & Sarah Benjamin, Öner Kocabeyoğlu / Papko Arka Collection, Tansa Mermerci Ekşioğlu ve Pırıl & Igno van Waesberghe. Dostları; Berrak & Nezih Barut, Sevil Dolmacı, Silvia Fiorucci, Zeynep & Can Kendi, Ari Meşulam ve Şebnem & Mahmut Ünlü. Okyanus Ötesi Dostları ise; Konfir Kabo, Amanda & Andrew Love ve Natasha Sidharta.