Protokole nazaran, BEDAŞ, ABE Teknoloji A.Ş. ve İstanbul Teknik Üniversitesi Marmara Faal Fay Tehlike ve Risk Uygulama Araştırma Merkezi (İTÜ MATAM) tarafından Prof. Dr. Cenk Yaltırak yürütücülüğünde geliştirilen ‘MASS Haberleşme Protokolüne Uyumlu Sarsıntı İvmeölçer Sensörü Geliştirilmesi Projesi’ ile gerçek vakitli olarak toplanan ivmeölçer bilgileri kaydedilecek. Akabinde elde edilen bu datalar bilimsel tahlillerle kıymetlendirilerek sarsıntı risk haritaları çıkarılacak ve gerekli adımlar atılacak.
İstanbul’un güç altyapısının zelzeleye karşı çok daha güçlendirilmesini sağlayacak proje ile ilgili 5 Kasım’da İTÜ Ayazağa Kampüsü’nde düzenlenen imza merasimi İTÜ Rektörü Prof. Dr. Hasan Mandal ve BEDAŞ Genel Müdürü Murat Yiğit ve çok sayıda davetlinin iştiraki ile gerçekleştirildi.
MANDAL: ZELZELE İVMEÖLÇER AYGITI SAYISI İSTANBUL’DA 1500’LERE ÇIKACAK
Projenin hem kente hizmet sağlayacağını hem de güç kesiminde örnek bir çalışma olarak öne çıkacağını belirten İTÜ Rektörü Prof. Dr. Hasan Mandal, “BEDAŞ ile birlikte sarsıntı araştırmalarında yenilikçi teknolojilerin kullanılması emeliyle Türkiye’de örnek teşkil edebilecek bir protokole imza attık. Bu protokolle muhtemel Marmara sarsıntısına hazırlıklı olmak, tehlike ve risk tahlillerini yanlışsız bilgilerle elde etmek hedefiyle MASS protokollü sayaçlar ile çalışacak bir ivmeölçer ve sismik sürat ölçer prototipi kullanılacak. Bilim temelli tahliller üreten bir araştırma üniversitesi olarak, bu tıp ivmeölçerlerin kamu ve güç kuruluşlarıyla birlikte geliştirilmesi, yapay zeka ile daima izlenen geniş bir ağ haline getirilmesi ve toplumun gerçek bilgilerle bilgilendirilmesini çok değerli buluyoruz. Yapay zeka prosedürüyle tespitte bulunup, gelecek odaklı, bilim ve teknoloji temelli bir tahlil üretme noktasında gereğini yapacak bu iş birliği için BEDAŞ’a teşekkür ediyoruz. Data idaresi yaklaşımıyla yapay zekayı en üst seviyede kullanmak ve yapay zeka ile bilgiyi değerlendirmek de çok değer taşıyor. Türkiye’de bilgi üreten kurumların başında gelen İstanbul Teknik Üniversitesi ile bu süreci yürütmeleri çok değerli. Bahis toplumsal açıdan da kıymetli, bunun topluma aktarılması kıymetli. Toplumun hakikaten doğru bilgiye muhtaçlığı var. İTÜ’de yalnızca zelzele sonrası için değil zelzeleden evvel tehlike ve risk tahlilini yapabilecek çok bedelli bilim insanlarımız var. Günümüzde en değerli olan şey bilgi. Hasebiyle bu bilgiyi de üretecek olan, donanımlar, aygıtlar. İTÜ MATAM’ın (İstanbul Teknik Üniversitesi Marmara Faal Fay Tehlike ve Risk Uygulama Araştırma Merkezi) en kıymetli girdisi de bilgidir. Data olmadan gerekli bilgiyi üretmek ve yanlışsız halde kullanmak mümkün değil. Biz BEDAŞ üzerinden o datalara ulaşmış olacağız. Birinci etapta 50 adet üretilmesi planlanan sarsıntı ivmeölçer aygıtı sayısı İstanbul’da 1500’lere çıkacak daha sonra tüm Türkiye’ye yaygınlaştırılması kelam konusu olabilecek. Dünyada zelzele ile gündem olan birçok yere de bu sistemi teknoloji ve bilgi aktarma manasında paylaşıyor olacağız. Bu aygıtların bize bilgi ve data sağlayacak olması çok değerli. Ne kadar çok bilgiye ulaşabilirsek, gelecekte o kadar fazla riski azaltacak tedbirler alabiliriz. Üzerimize düşen sorumlulukla, hocalarımızla, tüm takımımızla bu çalışmayı en güzel formda değerlendirip en uygun tahlili üretmeye çalışacağız. Başta projeyi yürüten Cenk hocamız olmak üzere bu çalışmanın içinde yer alan arkadaşlarımıza teşekkür ederim” dedi.
YİĞİT: TRAFO MERKEZLERİNİN ZELZELEYE DAYANIKLILIĞI BELİRLENECEK
Deprem üzere büyük afetlere karşı dağıtım şirketlerinin envanterinde bulunan trafo ve dağıtım merkezleri, bina altı trafo yerleşimlerinin sağlamlığı ve dirençleri hakkında bilgi sahibi olmalarının değerine dikkat çeken BEDAŞ Genel Müdürü Murat Yiğit ise “Mevcut şebeke altyapımızın sarsıntıya karşı hasar riskini bilmek, yatırım planlarında yer ve yapısal riskleri göz önünde bulundurmak, zelzele riski olan bölgelerde daha süratli aksiyonlar almak, mümkün bir sarsıntı durumunda elektrik dağıtım altyapısının çökmemesi için büyük ehemmiyet taşıyor. Vazife alanımızda bulunan trafo merkezlerinin yüzde 10’unu bina altı trafolar oluşturmakta. Marmara Bölgesi’nde beklenen büyük zelzele anında kritik noktalarda trafo merkezlerinin yıkılması yahut önemli hasar görmesinin şebekeyi etkilemesine karşı AR-GE ünitemiz ile İTÜ MATAM (İstanbul Teknik Üniversitesi Marmara Faal Fay Tehlike ve Risk Uygulama Araştırma Merkezi) ortak bir proje geliştiriyoruz. Trafo merkezlerinde karot örneği alınması ve yer etüdü yapılması yerine sarsıntı ivmeölçer sensörler yerleştirilmesi ile trafo merkezinin sarsıntı dayanımı ve direnci hakkında evvelden ve daha kısa vakit içinde bilgi sahibi olacağız. Teknolojinin ve yeni fikirlerin kıymetini çok âlâ bilen bir Şirket olarak bu projede emeği ve katkısı olan İTÜ topluluğuna, AR-GE takımımıza ve projemizi AR-GE olarak kabul edip destekleyen EPDK’ya (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) çok teşekkür ediyorum” dedi.
PROJE KAPSAMINDA 50 ADET İVMEÖLÇER SENSÖR GELİŞTİRİLECEK
İki kurum ortasında imzalanan protokol kapsamında, yabancı muadillerine kıyasla daha üstün özelliklere sahip, maliyet açısından verimli, dağıtım şebekesine uygun yerli üretim MASS Haberleşme Protokolüne uyumlu 50 adet sarsıntı ivmeölçer sensörü geliştirilecek. Sensörlerden elde edilen ivme dataları, yüksek süreç kapasitesine sahip üstün bilgisayarlarla tahlil edilerek sarsıntı risk haritası üzerine işlenecek ve risk sınıfları gözlemlenebilecek. Bu sayede, BEDAŞ saha envanteri için zelzele risk bilgisine ulaşılabilecek. Yeniden bir zelzele sırasında yayılan birinci dalga olan P-dalgasının tahlil edilmesi ile sayaç dışı orta tansiyon kesici ekipmanlarına güç kesme sinyali gönderebilmesi de araştırılacak.
TOPLANAN BİLGİLER HARİTA ÜZERİNDEN İŞLENECEK
MASS Haberleşme Protokolü entegrasyonlu sarsıntı ivmeölçer aygıtı devre kartının tasarlanmasını öngören projeyle, sensörlerden toplanan dataların, yüksek süreç gücü kapasiteli harika bilgisayarlar ile manalandırılması ve harita üzerinden işlenmesi hedefleniyor. Bu ortada geliştirilecek olan ivmeölçer aygıtların, RS485, Ethernet, seri haberleşme üzere temas usulleri ile endüstriyel standartlar içerisinde MASS Haberleşme protokolü ile entegre çalışması da planlanıyor.
DEPREMLER KARŞISINDA UYGUN TEDBİRLERİN ALINMASI KOLAYLAŞACAK
MASS Pro sayaçlarının bulunduğu, daima sarsıntı riski taşıyan bir bölgede kurulacak bir ağ ile ivmeölçerlerin parsel ve dağıtım şebekesi ögelerinin sarsıntı tesirlerini yüksek hassasiyetle ölçmesine imkan tanıyacak olan proje; muhtemel yıkıcı bir zelzele meydana gelmeden evvel, BEDAŞ’ın dağıtım sürekliliğini sağlamak maksadıyla dağıtım şebekesi bileşenlerinin yerleştirilmesi, deplase edilmesi ve yatırım planlaması üzere bahislerde avantajlar sunacak. Ayrıyeten, bir sarsıntı dalgasının tesiri, yer ve bina etkileşimleri ile birlikte sayısal bilgilere dönüştürülebilecek. Bu türlü bir sistem aracılığıyla gerçekleştirilecek ölçümler, senaryo sarsıntılar için gerçekçi datalarla özel azalma bağları üretmeye imkan tanıyacak. Böylelikle yer ve bina, senaryo zelzeleler karşısında bilgisayar ortamında test edilerek uygun tedbirlerin alınması kolaylaşacak.